COLUMN
PIET
Piet Rietman is beleidseconoom en politiek econoom. Hij werkt in de financiële sector en is plaatsvervangend lid van het FNV Ledenparlement.
Met bijna een miljoen leden is de FNV één van de machtigste maatschappelijke organisaties van Nederland.
Je moet een column altijd positief beginnen. Maar er is ook een keerzijde: het ledental van de FNV is onder één miljoen beland en daalt nog steeds. Daardoor verzwakt de positie van werkenden, en wordt die van ondernemers steeds sterker.
Er wordt veel onderzoek gedaan naar de redenen waarom mensen hun lidmaatschap beëindigen. Deels is dat natuurlijk verloop: mensen verlaten de arbeidsmarkt en zien zichzelf niet meer als werknemer en dus als achterban. Of leden overlijden. Maar tegelijkertijd komen er niet genoeg nieuwe leden bij. Dus er is meer aan de hand dan natuurlijk verloop. We moeten aan opzeggers vragen waarom ze opzeggen, of aan niet-leden waarom ze niet lid zijn.
Het mooie aan zulk onderzoek is dat er altijd redenen uit komen waar je wat aan kunt doen. Zo zei in 2020 meer dan de helft (54 procent) van de niet-leden dat ze nooit serieus nagedacht hebben over lidmaatschap. Dat is een prachtig statistisch feitje.
Reken maar met mij mee: er zijn ongeveer 7,7 miljoen werkenden die geen lid zijn van een vakbond. 54 Procent daarvan, 4.158.000 mensen, heeft nog nooit serieus nagedacht over lidmaatschap. Stel je weet de helft ervan te bereiken, dan krijg je 2.079.000 mensen zo ver dat ze wel serieus gaan nadenken over een lidmaatschap. Dat is echt heel veel.
Ook als het resultaat van al dat serieus nadenken tegenvalt. Als 90 procent serieus nadenkt over lid worden van een vakbond en het uiteindelijk niet doet, zijn er alsnog 207.900 mensen die dat wel doen. Volgens de huidige verdeling zijn dit dan 124.740 leden voor de FNV en de rest voor de andere bonden. Mensen serieus laten nadenken kan het ledental makkelijk boven een miljoen tillen.
Een andere genoemde redenen: 7 procent vindt het vakbondslidmaatschap te duur. Ook daar is wat aan te doen. Waarom betalen gepensioneerden eigenlijk zo weinig contributie? En waarom is contributie niet inkomensafhankelijk?
Ook 7 procent vindt dat de vakbond niet voldoende op komt voor de belangen van werkenden. En 12 procent vindt dat de vakbond te weinig invloed heeft op arbeidsvoorwaarden. Dit is een beetje een neerwaartse spiraal. Als de vakbond te weinig leden heeft kan zij inderdaad minder goed opkomen voor werkenden en is er te weinig invloed op arbeidsvoorwaarden. Als je daarom geen lid wordt, hebben vakbonden straks nog minder invloed. En is er nog minder reden om lid te worden.
Ik doe wel eens mee aan een vergadering of een brainstorm hier en daar in de FNV en helaas gaat het dan altijd daar over: de vakbond kan geen vuist maken dus raken we leden kwijt en daarom kunnen we geen vuist maken. Dus raken we leden kwijt. Om te voorkomen dat mensen elkaar de put in praten is mijn reactie dus altijd: laat mensen serieus nadenken over hun lidmaatschap.
Uiteindelijk moet je een neerwaartse spiraal zien om te buigen in een positieve weg omhoog. Hoe je dat doet ligt voor de hand. Want wanneer laten we mensen nadenken over het vakbondslidmaatschap? En in welke situaties levert dat serieus nadenken wat op? Ook daar zijn cijfers over.
Het grafiekje van FNV-ledentallen is een neerwaartse golfbeweging. Soms daalt ‘ie, soms blijft ‘ie gelijk. Op de momenten dat het ledental gelijk blijft komen er veel nieuwe leden binnen. Je moet dus als FNV vaker en meer doen wat je op die momenten doet. Het grafiekje bleef in 2021 steeds gelijk op de momenten dat er grote stakingen waren, bijvoorbeeld in de metaal.
Bij stakingen laten we mensen het FNV-lidmaatschap serieus overwegen. We moeten dus vaker staken, om die machtige organisatie te blijven.
Piet Rietman